ارزیابی رابطه عملکرد با شاخصی ازکیفیت خاک در اراضی شالیزاری

برنج یکی از محصولات استراتژیک ایران بوده که تأمین­کننده درصد بالایی از کالری و پروتئین مورد نیاز مردم است. افزایش جمعیت و به دنبال آن افزایش نیازغذایی، شناخت روابط عملکرد و شرایط خاک را ضروری می­سازد. یکی از شاخص­هایی که شرایط خاک و ویژگی­های مربوط به آن را به خوبی نشان می­دهد شاخص کیفیت خاک[1] (SQI) است. در این پژوهش به منظور بهبود مدیریت صحیح اراضی شالیزاری منطقه گلدشت واقع دراستان مازندران،روابط بین عملکرد و کیفیت خاک بررسی شد. 128 نمونه مرکب خاک برای اندازه­گیری برخی از ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی تهیه گردید. اندازه­گیری عملکرد دانه در هنگام برداشت محصول، در تمام کرت­ها در رطوبت 14درصد انجام شد. برای تعیین SQI، ابتدا ویژگی­هایی که بیشترین تأثیر را بر SQIمنطقه دارند، به کمک تجزیه به مولفه­های اصلی جدا گردید. از منطق فازی برای تبدیل ویژگی­های کمی خاک به رتبه­بندی کیفی استفاده شد و در نهایت با استفاده از مفهوم ضریب تغییرات، تلفیق شاخص­ها انجام شد. میانگین عملکرد در منطقه مورد بررسی 3498 کیلوگرم در هکتار و SQI بین 47/0 تا 97/0 در نوسان بود. بر اساس کلاس­بندی SQI مهمترین عامل محدودکننده کیفیت خاک، فسفر قابل­استفاده است. برخلاف انتظار نتایج حاکی از آن است که بین عملکرد و SQI در منطقه مورد بررسی همبستگی معنی­داری وجود ندارد (دلایل در بحث توضیح داده شد). مقایسه بین نقشه­های عملکرد و کیفیت خاک نشان می­دهد که وجود شرایط مناسب ویژگی­های خاک در کنار مدیریت صحیح مزرعه می­تواند در به حداکثر رساندن عملکرد برنج مؤثر باشد. مدیریت مناسب کشاورزان کاستی­ها و شرایط تاحدی نامناسب خاک را می­تواند ترمیم  نماید. این در حالی است که در بسیاری از موارد کیفیت مناسب خاک به تنهایی نمی­تواند کاستیهای مدیریت زراعی را جبران نماید. [1] .Soil quality Index